Seviye 1 Hidrolik Programı, CETOP Mesleki Seviyeler etrafında tasarlanmış, yetenek temelli yetkilendirmeler serisinin başlangıcını oluşturur.

Bu seviye, Endüstriyel ve Mobil Hidrolikle ilgili yönetim ve bakım işleri ile ilgilenenler arasında, aynı konuda 2 ve 3. Seviyelere yükselmek isteyenler için gerekli bilgi ve beceri yeteneklerini kapsar.

Her durumda, bu program, tek bir seviyede kalmak veya üst seviyelere yükselmek isteyenler için de geçerlidir.

 

CETOP - EDUCATION RECOMMENDATION

POWER HYDRAULICS PROGRAMME : GÜÇ HİDROLİĞİ PROGRAMI(H1)

RE 2004/01.06-H

 

CETOP ( Passport –Seviye Geçiş Belgesi) Mesleki Seviye 1

Giriş:

Seviye 1 Hidrolik Programı, CETOP Mesleki Seviyeler etrafında tasarlanmış, yetenek temelli yetkilendirmeler serisinin başlangıcını oluşturur.

Bu seviye, Endüstriyel ve Mobil Hidrolikle ilgili yönetim ve bakım işleri ile ilgilenenler arasında, aynı konuda 2 ve 3. Seviyelere yükselmek isteyenler için gerekli bilgi ve beceri yeteneklerini kapsar.

Her durumda, bu program, tek bir seviyede kalmak veya üst seviyelere yükselmek isteyenler için de geçerlidir.

CETOP MESLEK SEVİYESİ 1

Bu seviyedeki kişi, önceden belirlenmiş prosedürleri (talimatları) takip ederek faaliyetini, işini yapacaktır. İşler, kısa süreli ve tekrar eden cinsten olacaktır. Pek çok problem karşısında bu kişiden beklenen, uzman kişilerden yardım istemesi veya önceden belirlenmiş bazı adımları atmasıdır. Seviye 1 programı, güç hidroliğine bir giriş olacak, hidrolik elemanların çalışma prensipleri, fonksiyonları gibi temel konular üzerinde yoğunlaşılacaktır.

Ayrıca, çalışmaların güvenli ve sağlıklı bir ortamda yapılabilmesi için gerekli önlemlerin geliştirilmesi bir öz tema ( core element) olarak sürekli gündemde olacaktır. Öz temalar, özel ayrı bir konu olarak öğretilmeyecek, eğitim planı içine entegre edilecektir. Program süresince, hidrolik elemanların, FONKSİYON, ÇALIŞMA VE UYGULAMA ları ile ilgili bilgilerin geliştirilmesi konularına vurgu yapılacaktır. Bilgi temelli ( knowledge based ) konular, aşağıda belirtilen işlerin güvenli ve etkili bir şekilde uygulanması ile ilgili pratik becerilerin gelişmesini desteklemelidirler.

.TESİSAT DÖŞEME ( HİDROLİK)

.KABUL ETTİRTME

.PERFORMANS TESTİ

.MAKİNELERİN PLANLI BAKIMI

.YÖNETİM

.SERVİS

.SİSTEMDEN PARÇA SÖKME,

.YERİNE YENİSİNİ TAKMA.

Planlama ve Hazırlayıcılık becerilerinin gelişmesi, Teknik bilgi ve spesifikasyonların kullanılması, güvenli çalışma prosedürlerinin hazırlanması ve uygulanması, bütün program boyunca üzerinde durulması gereken konular olacaktır.

DÜZENLİLİK VE DEĞERLENDİRME ( METHODOLOGY AND ASSESSMENT) :

Bu program, Onaylı merkezler tarafından önerilen farklı öğrenim şekilleri ile sunulabilir. Bunlar kısa kurslar şeklinde olabileceği gibi, merkezi veya uzaktan eğitim şeklinde de olabilir. Bunların süreleri de, gene bu merkezler tarafından esnek bir şekilde uygulanabilir.

Kursa katılanların, öğrenme prosesinin güçlendirilmesi için, çalışma programları boyunca bir seri yazılı imtihanlara girmeleri beklenir. Bu imtihanlar, bilgi temelli bölümlerin son not değerlendirmelerinin desteklenmesi şeklinde kabul edilecektir.

Değerlendirmeler şu şekilde yapılacaktır.

*En az 2 saatlik yazılı bir imtihan, geçme notu %60

*Her ünite ile ilgili pratik beceri yeterliliği, bire bir şekilde olacak, kursiyer ve öğretmen, üzerinde anlaşma sağlanan performans yeterliliğine göre geçer /kalır şeklinde değerlendirilecektir.

Bu doküman hiçbir bölümü, fotokopi veya başka bir yol ile derneğin yazılı onayı olmadan alınamaz.

Dernek, verilen bu bilgilerin doğruluğu konusunda bütün çabaları göstermektedir. Buna rağmen dernek veya üyelerin, temsilcilerin hiçbir hukuki sorumluluğu olamaz.

PRATİK İŞ DEĞERLENDİRİLMESİ (H1)

Yetenek değerlendirilmesinde aşağıdaki işlemler takip edilmelidir.

*Meslek seviyeleri ile ilgili olarak, bir seri değerlendirilmiş beceriler belirlenir. Bu beceriler, kişinin, uygulama bilgisi ve pratik becerilerinin birleşimini kullanarak üstesinden geleceği ‘İşin Pratik Yönünü’ (DOING PART) temsil eder.

*Her bir değerlendirilmiş yetenek için, performans tanıtı (performans ispat belgesi) oluşturulacak, bazen performans kriterleri adı verilen ‘Tanıt gerekli’ (EVIDENCE REQUIRED) tanımı kullanılacaktır.

Bütün durumlarda kursiyerler, her değerlendirilmiş beceri gereksinimlerini karşılamalıdırlar. Pratik İş değerlendirmesi sırasında, değerlendirici, ortaya konulan tanıt tipi konusunda ortak görüşe sahip olmalıdır. Bu tanıtlar:

*Doğrudan gözleme,                                             

*Sözlü sorgulama / kursiyerin yorumu

*Yazılı Rapor veya her üçü birden uygulanacaktır.

Değerlendirme Gereksinimi ( ASSESSMENT REQUIREMENT)

Değerlendirilecek Beceri:

H1.1. Sistem ve devre şemasına bağlı olarak seçilmiş Hidrolik devrenin parçalarını tanımak onların görevlerini bilmek.

Tanıt Gerekenler : (Pratik olarak yaparak ispatlama)

H1.1.1 Rezervuar (Tank) ve ilgili parçaları, görevleri

H1.1.2 Söz konusu pompa tipi ve ilgili bağlantılar

H1.1.3 Kullanılan söz konusu basınç kontrol metotları

H1.1.4 Kullanılan söz konusu akış kontrol metotları,

H1.1.5 Söz konusu kullanıcılar ( eyleyici – H. silindirler, H.Motorlar vs )

H1.1.6 Söz konusu filtre yerleşim yerleri, ilgili filtre performans göstericiler ( basınç düşümü, kirlilik göstergesi vs )

Değerlendirilecek Beceri:

H1.2 Ortada bulunan sistemle ilgili devre diyagramından, stratejik noktalardaki çalışma basınçlarının kontrolü ve kaydedilmesi.

Tanıt Gerekenler

H1.2.1Basınç kontrollerine başlamadan önce güvenlik önlemlerinin alınması, çalışma ortamının değerlendirilmesi

H1.2.2 Makine sisteminde ve devre diyagramında test noktalarının belirlenmesi, kontrol listelerinin oluşturulması.

H1.2.3 Her zaman kullanılan bağlantıların ve basınç gösterge seviyelerinin düzeltilmesi

H1.2.4 Basınç değerlerinin alınması ve kaydedilmesi

H1.2.5 Her zaman güvenli çalışma önlemlerinin alınması

H.1.2.6 Bütün bulgular için yazılı raporun tamamlanması

Değerlendirilecek Beceri

H1.3 Filtre sisteminde, filtre elemanını değiştirilmesi

Tanıt Gerekenler

H1.3.1 Uygulanan risk değerlendirmelerinin kontrolü, çalışma prosedürlerinin oluşturulması.

H1.3.2 Makine spesifikasyonuna göre, yeni elemanın spesifikasyonunun kontrolü ( eleman parça numarası, tipi boyutu vs)

H1.3.3 Sökme işlemi başlamadan önce, uygulanan güvenlik prosedürlerinin düzeltilmesi

H1.3.4 Bütün zamanlarda doğru takımı kullanılması

H.1.3 5 Temizlik kontrol prosedürlerini takip ediniz, yağ sıçramalarını önleyiniz.

H1.3.6 Kullanılmış filtre elemanının nasıl atılacağı ile ilgili prosedürü oluşturunuz.

H1.3.7 Yeni Eleman bağlamalardan (montajdan)sonra, bunun çalışıp çalışmadığını kontrol ediniz. (Gayeye uygun sistem bağlantısı)

Değerlendirilecek Beceri.

H1.4 Akümülatörün ön doldurma basıncının kontrolü, spesifikasyona uygun basınç seviyesinin oluşturulması

Tanıt Gerekenler

H1.4.1 Her zaman oluşturulmuş prosedürlere uyulması,

H1.4.2 Her zaman güvenli çalışma şartlarına uyulması

H1.4.3. Doğru takım ve test ekipmanının kullanılması

H1.4.4 Bütün yapılan işlerin yazılı raporunun tamamlanması

BİLGİ TEMELLİ ÜNİTE ( H1 )

H1.5 : İçerikler

H1.5.1 Temel Prensipler

1.5.2 Hidrolik sistem oluşturma

(TEMEL YAPI BLOKLAR)

H1.5.3 Komponentler –Görev ve çalışma şekilleri

H1.5.4 Hidrolik Akışkanlar

H1.5.5 Temizlik kontrolleri

H1.5.6 İlk seviye Yönetimi

H1.5.7 Bakım Prosedürleri

Sağlık ve Güvenlik, ÖZ ELEMAN

Yapılacaklar ve Yapılmayacaklar

İyi /Güvenli Çalışma şekli

Pratik iş yapımı /Riskler (Tehlikeler)
Değerlendirmeler

Okuma /yazma ve Numaralandırma

ÖZ ELEMAN

Temel Formüllerin kullanımı

Basit hesaplamalar ve uygulanmaları ve ilgili birimler

Terminoloji

BİGİ TEMELLİ UNİTE –YAZILI İMTİHAN SPESİFİJKASYONU

İmtihan kağıtları, bu programla ilgili 7 bölümde görülenleri kapsayacak, gerektikçe öz elemanlar Entegre edilecek

*İmtihan süresi, aralıksız en az 2 saat olacaktır.

*Geçme notu %60

Soru şekilleri, tek konu, çoklu konu, kısa cevap veya çoktan seçmeli olabilir.

Hesaplamalar ve formüllerin bulunduğu cevaplarda, hesaplamaların bütün adımları, ilgili birimleri ile birlikte gösterilecektir.

 

HİDROLİK –( Bilgi temelli programlar )

H1.5.1 Temel Hidrolik Prensipleri .

a)  Temel Prensipler, Bütün hidrolik sistemlerin ve bu sistemlerin çalışmalarını

etkileyen prensipleri öğreniniz.

• Hareketi sağlayan akış.
• İtme kuvvetini sağlayan basınç
• Akışkan (yağ) bir sistemde direnci en düşük olan yolu izler.
• Basınç, akışa karşı direncin bir ölçüsüdür.
• Bir sistemde iki nokta arasında yağ akışı olabilmesi için bu noktalar arasında basınç farkı olmalıdır.
• Akış miktarının büyüklüğü, basınç farkının büyüklüğüne bağlıdır.
• Akışkan, basıncı yüksek bir seviyeden, basıncı düşük bir seviyeye akarken hiçbir iş yapılmaz ise ( faydalı iş ), sistemde ısı ortaya çıkar, sistem sıcaklığı yükselir.

 

b) Aşağıdaki kavramlar arasındaki ilişkileri belirtiniz ve kullanınız.

• Basınç, alan ve hidrolik silindir tarafından iletilen kuvvet.
• Alış miktarı (debi), silindir ölçüleri ve piston hızı .                                       
• Basınç, iletim hacmi (deplasman), ve hidrolik motor momenti (tork)
• Akış miktarı (debi ), iletim hacmi (deplasman) ve motor hızı.
• Pompa iletim hacmi ( deplasman), döndürme mili(şaft) hızı, akış miktarı(debi).
• Pompa akış miktarı, çalışma basıncı, hidrolik güç.
• Pompa ve Motorların hacimsel (geometrik) verimi, mekanik verimi ve toplam verimi.
• Boru çapları, akış miktarı, akışkan viskozitesi, basınç kayıpları.

 

c) Aşağıdaki kavramlarla ilgili birimler ve terminolojileri öğreniniz.

·         Akış miktarı (debi)

·         Hız

·         Basınç

·         Sıcaklık

·         Güç

·         Tork (moment)

·         Motor ve pompa büyüklükleri .

 

H1.5.2 Hidrolik Sistem Tasarımı ve Sembolik gösterimler.

a)Hidrolik sistem tasarımında kullanılan komponent parçaları ve bunların sistemde

yerleştirilmelerini öğreniniz. ( Temel yapı taşları)

 

b) Aşağıda belirtilen  hidrolik sistemi oluşturan komponent parçaların görevlerini (fonksiyonlarını ) ana hatları ile açıklayınız.

 

• İlk tahrik ünitesi ( E.Motorları, İçten yanmalı M.)
• Kavrama (kaplin) ve pompa bağlama flanşı.
• Pompalar
• Yağ tankı
• Filtreler
• Borular, rijit ve elastik
• Emniyet valfleri
• Basın düşürücü valfler.
• Yön kontrol valfleri
• Akış kontrol valfleri
• Hidrolik motorlar
• Hidrolik silindirler
• Basınç göstergeleri
• Akış ölçerler.
• Çek valfler - direkt ve plot kumandalı.
• Kauçuk torbalı akümülatörler.

 

c) Hidrolik sistemlerin komponent parçalarında, ISO 1219-1 Grafik Hidrolik Semboller

tanıyınız ve kullanınız.

 

5.1.5.3 Hidrolik sistemlerin tasarımlarında kullanılan ana komponentlerin çalışma şekilleri

Aşağıdaki komponentlerin çalışma prensipleri açıklayınız.

 

• Dişli Pompa ( dış dişli)
• Paletli Pompa ( kartuşlu tip)
• Pistonlu Pompa ( Eğik plakalı, basınç kompenzasyonlu
• Emniyet Valfi ( basit – direkt ve pilot kumandalı)
• Basınç düşürücü valf
• Yön kontrol valfleri ( kol ve solenoid kumandalı)
• Pilot kumandalı çek valf
• Kısma (akış kontrol) valfi( serbest akışlı çek valfli veya valfsiz.)
• Basınç kompenzasyonlu akış kontrol valfi
• Baypaslı filtre, basınç farkı göstergeli.
• Hidrolik motor ( pistonlu ve orbit –geretor tipi)
• Silindirler ( Alt ve üst kapaklar vidalı veya 4 cıvata bağlantılı)
• Silindir yastıklama
• Akümülatör ve emniyet bloğu.

 

H1.5.4 Hidrolik akışkanlar ve karakteristikleri

a) Aşağıdaki terimlerin anlamlarını öğreniniz.

·         Viskozite

·         ISO Viskozite seviyeleri

·         Viskozite indeksi.

 

b) Hidrolik akışkanın aşağıdaki fonksiyonlarını öğreniniz.

• Güç iletimi
• Yağlama
• Soğutma
• Yabancı maddeleri sistem içinde en yakın filtreye taşıma.

 

c) Sistem sıcaklığının:

• Yağ sıcaklığı ve sistem performansı üzerindeki etkilerini özetleyiniz.

 

d) Hidrolik akışkan ömrünü etkileyen aşağıdaki faktörler ve bunların sistem performansına etkilerini öğreniniz.

• Yabancı maddeler ( kirlilik)
• Isı
• Rutubet

 

H1.5.5 Kirlilik Kontrolü

a) Kirliliğin kaynağı ve sisteme giriş yollarını öğreniniz.

 

b) Kirlilik seviyesinin düşürülmesi yöntemlerini ana hatları ile öğreniniz.

 

c) Kirliliğin, sistem komponent parçalarının ömür ve performansları üzerindeki etkileri.

 

d) Sistem içinde filtre montaj yerlerini öğreniniz.

 

e) Filtre performansları, baypas ve göstergeleri de kapsayacak şekilde özetleyiniz.

 

f) Akışkan kirliliğinin düzenli analizi ve bunların sonuçlarının doğru yorumlanmalarının

önemini öğreniniz.

 

H1.5.6 Hidrolik sistemlerin ilk seviye bakımlarının yönetimi.

a) Aşağıda belirtilen noktalar üzerinde kontrol ve gözetimin yapılması gereğini açıklayınız.

 

• Güç Ünitesi ve İlk Tahrik Ünitesi

• Durdurma, Başlatma, İzolasyon
• Genel olarak dış temizlik
• Bütün emniyet ekipmanlarının yerlerinde bulunması ve çalışır durumda olmaları.
• Bütün uyarı notlarının olması – risk algılaması
• Gürültü seviyesi ve genel sıcaklık durumu
• Hidrolik akışkan seviyesi, seviye gösterge renkli işaretlerin bulunması.
• Emiş hortumu bağlantılarının sağlıklı olması
• Basınç gösterge değerleri
• Sızıntı olasılıkları
• Bağlantı elemanlarının güvenliği, borular ve hortumların durumları
• Filtre göstergelerinin durumları.
• Yağ tankı erişim noktaları, hava giriş ve sızdırmazlık durumları.
• Akümülatör kontrolü, ilgili emniyet bloklarının durumu.(Ön şarj basıncı kontrolü)
• Güç ünitesinin genel durumu ( Çelik konstrüksiyonun durumu)

 

• Hidrolik sistem
• Sistemi meydana getiren ünitelerin, servislerin çalışma durumları (Operatörden alınacak bilgiler)
• Sızıntılar ( silindirler, motorlar, hortumlar, alt plakalar, valf sütunları ), yağ takviye kayıtlarının incelenmesi.
• Çalışma spesifikasyonları ile karşılaştırmalı basınç seviyelerinin durumu.
• Gürültü ve Titreşim.
• Sistem filtreleri ve filtre göstergelerinden okunanların değerlendirmesi

b) Aşağıdaki konularda yazılı raporların etkili şekilde tamamlanmasının takibi.

• Uygunsuzlukların raporu
• Alınan önlemler
• Derin araştırma talebi ( Problemin temeline inme çalışmaları)

 

H.1.5.7 Bakım Prosedürleri, talimatları

a) Hidrolik sistemlerin, insan sağlığı ve çevreye zarar vermemeleri ve performanslarının düşmemesi açısından, aşağıdaki işlerin sürekli ve prosedürlere uygun yapılarak koruyucu bakım şartlarını oluşturunuz.

 

• Pompa performans testleri ( QP)
• Değişik çalışma şartlarında basınç değerlerinin periyodik olarak alınması.
• Yağ kirlilik seviyesinin kontrol altında tutulması için düzenli yağ numunesi alınması.
• Yağ ömür beklentisinin belirlenebilmesi için düzenli yağ numunesi alınması,
• Sistem sıcaklıklarının kontrolü,
• İş performansının kontrolü(zaman bazlı işlemler)

b) Aşağıdaki içerikleri belirleyen bir yazılı raporu dikkate alınız.

·         Uygunsuzluk yok,

·         Sonuçlar tanımlandı,

·         Aksiyon alındı,

·         Daha derin inceleme ihtiyacı var.

 

 

 

 

Kaynak: CETOP Education Booklet 

Tercüme eden: Ahmet KARABIYIK